Cinsel Kimlik Karmaşası Yaşayan Çocuklar İçin Ebeveyn Rehberi

Cinsel kimlik karmaşası yaşayan çocuklar için ebeveynler ne yapmalı ve Çocukların cinsel kimlik gelişimini destekleyen bilimsel öneriler ve uzman görüşleri.

Çocukların sağlıklı olarak büyümesi ve gelişmesi için bazı temel ihtiyaçları vardır. Bu ihtiyaçların zamanında karşılanması fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal ve cinsel gelişimleri için büyük önem arz etmektedir. Ben bu yazımda Klinik Psikolog Müjde Yahşi’nin ‘Anne Babalar İçin Gençlerde Homoseksüelliği Önleme Rehberi’ kitap analizi oturumundan hareketle çocukların sağlıklı cinsel kimlik gelişimi üzerinde duracağım.

Çocuklar, bebeklikten itibaren taklit ve model alma yoluyla öğrenirler. Dünyaya geldikleri andan itibaren cinsiyetleri ile uyumlu olan rollerini de yine anne ve babalarından modelleyerek öğrenirler. Cinsiyet doğuştan gelen bir olgu iken cinsel kimlik, sosyal öğrenme yoluyla elde edilen bir kazanımdır. Bu iki durumun birbiriyle tutarsız olması benlik algısı gelişimini olumsuz yönde etkiler. Kız çocukları anneleri, erkek çocukları da babaları ile özdeşim kurarak cinsiyetine uygun rol kazanımını gerçekleştirirler. Sağlıklı kimlik algısı ve cinsel kimlik gelişimi için erken çocukluk dönemi dediğimiz 3-6 yaş arası dönem çok kritiktir. Eğer bu dönemde anne-babalar çocuklarına doğru bir rol model olmazsa cinsel kimlik gelişimi olumsuz yönde etkilenir. [i]

Çocuklarda Görülen Kimlik Karmaşası Sorunu Normal mi?

Çocukların cinsel kimlik gelişimi ile ilgili karmaşa yaşadığı bazı dönemler vardır. Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramına göre 11-17 yaş aralığında ‘Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik Karmaşası’ dönemi, Piaget’in ‘Bilişsel Gelişim Dönemlerine’ göre 11 yaş sonrasında görülebilen ‘Soyut İşlemler Dönemi’ ve Freud’un ‘Psikoseksüel Gelişim Dönemine’ göre 11-18 yaş genital döneminin ortak özelliklerine baktığımızda; çocuklar bu dönemlerde kimlik karmaşası yaşayabilirler. Bu karmaşanın yaşanması ergenlik dönemindeki çocuklar için normal bir durum olarak kabul edilebilir. Yaşanılan karmaşa durumun sağlıklı olarak atlatılamaması sonucunda ise cinsel kimlik karmaşası problemiyle karşı karşıya kalınabilir.[ii]

Peki Küçük Yaşlarda Normal mi?

Ailede rollerin kayması, sorumlulukların yerine getirilmemesi, evde annenin otoriter, babanın pasif kalması, ilgisizlik, ihmalkârlık ve çocuğun mizacının hassas olması gibi nedenler çocukların benlik algısını olumsuz yönde etkileyen etkenlerdir. Bu konuda kız çocukları erkek çocuklarına göre daha şanslı olabiliyorlar. Erkekler biraz daha dürtüsel oldukları için, kimlik karmaşası sorununa daha yatkındırlar. Güvenli bağlanma dönemi sonrasında erkek çocuk, anneden sağlıklı bir şekilde ayrışmalı ve babası ile yakın ilişki kurmalıdır. Nitekim babayla kurulamayan duygusal bağ çocuğun cinsiyetine uygun rolleri ve davranışları kazanamaması ile sonuçlanabilmektedir. Baba ile bağlanma problemi cinsel kimlik gelişimini olumsuz etkileyebilir.[iii]

Cinsel Kimlik Karmaşası Yaşayan Bir Çocuk için Anne Babalar Ne Yapabilir

Cinsel Kimlik Karmaşası Yaşayan Çocuklar Genellikle Hassas Bir Mizaca Sahip Olabiliyor!

Cinsel kimlik karmaşası yaşayan çocuklar genellikle çok hassas mizaca sahip, zeki, duygusal bir yapıdadır. Bu durum yaşadıkları olumsuzluklardan çabuk etkilenmelerine ve çabuk kırılmalarına sebep olabiliyor. Aile içinde anne-babanın olumsuz tutumlarına maruz kalmaları ile okul hayatlarında hemcinsleriyle uyum sağlayamamalarına bağlı olarak, cinsel kimlik karmaşası sorununu diğer çocuklara oranla daha fazla yaşayabiliyorlar. Yani hassas mizaçlarının dezavantajlarını cinsel kimlik gelişiminde görebiliyorlar.

Anneden sağlıklı bir şekilde ayrışamama ya da babayla özdeşim kuramama sonucunda çocukta güvensiz bağlanma durumu ortaya çıkmaktadır. Böyle bir durumun sonucunda, çocuk anneye daha çok yakınlaşır. Hatta anneyle arasında adeta yapışık bir ilişki oluşmaya başlar. Yavaş yavaş önce babadan sonra da erkek dünyasından uzaklaşma eğilimine girer. Hatta kendi bedenini reddedebilmeye kadar varan bir tutum içerisine girebilir. [iv]

Cinsel Kimlik Karmaşası Yaşayan Bir Çocuk İçin Neler Yapılabilir?

Yukarıda saydığımız durumların, özellikle hassas mizaçlı çocuklar için bir risk faktörü oluşturacağını belirttik. Peki bu risk faktörlerinin oluşması sonucunda, çocukta gözlemlenebilecek karmaşa belirtileri sonrası ne yapılmalı?

Öncelikle anne-baba olarak çocukta ters giden bir şeyleri gördüğünüz anda durumu reddetmekten kaçının. Bu durumda en sağlıklı yol bir uzman desteği almaktır. Tabi bu uzmanın cinsel kimlik karmaşasının çözümünü bilen biri olması çok önemlidir. Uzman desteği dışında çocuğunuzun kendi cinsiyetinde bireyleşmesini destekleyebilir, dünyaya geldiği bedeniyle ilgili olumlu algı geliştirmesini sağlayabilirsiniz. Burada özellikle erkek çocukları konusunda babalara büyük görev düşer.  Erkek çocuğunun babasıyla özdeşim kurması gerekmektedir. Bunun için de erkek çocuğunun babasıyla kaliteli vakit geçirmesi çok önemlidir. En geç dört yaşına kadar anneden sağlıklı bir şeklide ayrışması yararlı olacaktır. Bu ayrışma, çocuğunuzun kendini değerli hissetmesi, öz benliğini olduğu gibi kabul etmesi ve bedeniyle ilgili olumlu algı geliştirmesi için önem arz etmektedir. Aynı cinsiyetteki akranlarıyla iletişim kurması, onlarla aynı ortamda bulunması da oldukça önemlidir.[v]

Tüm bu bileşenler bir araya getirildiği takdirde, çocuğunuzda gözlemlediğiniz cinsel kimlik karmaşası sorununu bertaraf edebilirsiniz.

Çocuk Gelişimci / Aile Danışmanı

FATMA ŞEN

[i] Yahşi, Müjde, ‘Anne Babalar İçin Gençlerde Homoseksüelliği Önleme Rehberi’ kitap analizi oturumu, 2024

[ii] Yahşi, Müjde, ‘Anne Babalar İçin Gençlerde Homoseksüelliği Önleme Rehberi’ kitap analizi oturumu, 2024

[iii] Yahşi, Müjde, ‘Anne Babalar İçin Gençlerde Homoseksüelliği Önleme Rehberi’ kitap analizi oturumu, 2024

[iv] Yahşi, Müjde, ‘Anne Babalar İçin Gençlerde Homoseksüelliği Önleme Rehberi’ kitap analizi oturumu, 2024

[v] Yahşi, Müjde, ‘Anne Babalar İçin Gençlerde Homoseksüelliği Önleme Rehberi’ kitap analizi oturumu, 2024