14Haz2025

Aslını bilmeyen neslini ihya edemez

Çocuklarda Sporun Cinsel Kimlik ve Özgüven Gelişimine Faydaları

Yazar

Sosyal Hizmet Uzmanı ve Aile Danışmanı Özge Bilgin Kılıç

Çocuklarda Sporun Cinsel Kimlik ve Özgüven Gelişimine Faydaları

“Spor yapmak, sadece fiziksel sağlığımız için değil, aynı zamanda mental sağlığımız ve özellikle de beden algımız için oldukça önemlidir. Düzenli egzersiz, vücudumuzla olan ilişkimizi güçlendirerek daha olumlu bir beden imajı oluşturmamıza yardımcı olur. Gelin şimdi birlikte sporun beden algısına olan faydalarına bakalım.”

Spor yapmak, sadece fiziksel görünümümüzü değil, aynı zamanda içsel dünyamızı da etkiler. Düzenli egzersiz sayesinde vücudumuzda gözle görülür değişiklikler yaşarız. Kaslarımız güçlenir, yağ oranımız azalır ve vücut şeklimiz daha belirgin hale gelir. Bu fiziksel dönüşüm, kendimizi daha fit ve enerjik hissetmemizi sağlayarak özgüvenimizi artırır. Böylece bedenimizle olan ilişkimiz güçlenir ve daha olumlu bir beden algısı geliştiririz.

Spor aynı zamanda kişisel gelişim için de önemli bir araçtır. Hedeflerimize ulaşmak için disiplinli ve azimli olmamızı gerektirir. Zorluklarla karşılaştığımızda pes etmeden mücadele etmeyi öğretir. Bu süreçte elde ettiğimiz başarılar, öz güvenimizi güçlendirir ve kendimize olan inancımızı artırır. 

Yaşamımızın bir parçası olan stresle mücadelede de sporun önemli bir rolü vardır. Düzenli egzersiz, vücudumuzda mutluluk hormonu olarak bilinen endorfinin salgılanmasını sağlar. Bu sayede stresin olumsuz etkileri azalır ve daha rahat bir ruh haline kavuşuruz.

Spor yaparken zihnimiz, egzersize odaklanır ve günlük yaşamın streslerinden uzaklaşır. Bu sayede stres ve kaygı düzeylerimiz önemli ölçüde azalır. Sporun bu etkisi, onu etkili bir meşguliyet terapisi haline getirir.

Günümüzde sıkça karşılaştığımız uyku sorunlarına karşı spor, etkili bir çözüm sunar. Yoğun bir egzersiz, vücudumuzu yorar ve daha derin bir uykuya dalmamızı sağlar. Kaliteli bir uyku ise hem fiziksel performansımızı artırır hem de zihinsel sağlığımızı destekler.

Spor, sadece fiziksel sağlığımızı desteklemekle kalmaz, aynı zamanda sosyal, duygusal ve zihinsel gelişimimiz için de oldukça önemli bir role sahiptir. Çocukluktan itibaren katıldığımız oyunlar ve spor aktiviteleri, iyi bir vatandaş, iyi bir arkadaş, sorumlu bir birey olmamıza yardımcı olur. Bu etkinlikler sayesinde takım çalışması, liderlik, empati gibi sosyal becerileri öğrenir, duygularımızı yönetmeyi ve problem çözme becerilerimizi geliştiririz. Ancak bununla birlikte, sporun bireyin benlik gelişimi üzerindeki etkisi de oldukça önemlidir. Uzmanlar, düzenli egzersizin öz güvenimizi artırdığını ve daha olumlu bir beden imajı oluşturmamıza yardımcı olduğunu belirtiyorlar. Vealey (1992) gibi birçok araştırmacı, egzersizin benlik saygısı üzerindeki olumlu etkilerini bilimsel olarak kanıtlamıştır. 2023 yılında yayımlanan bir çalışma, egzersiz yapan bireylerde psikolojinin iyi oluşu, içsel ve dışsal özgüven üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. (Sulu ve ark, 2023).

Özetle, spor yapmak sadece fiziksel sağlığımızı korumakla kalmaz, aynı zamanda zihinsel sağlığımızı güçlendirir, sosyal ilişkilerimizi geliştirir ve özgüvenimizi artırır. Beden bilincimizi geliştirir ve olumlu bir beden imajı oluşturmamıza yardımcı olur.

 

Beden Algısı, Özgüven ve Cinsel Kimlik Oluşumu Arasındaki İlişki

Beden algısı ve öz güven, iç içe geçmiş ve birbirini şekillendiren iki önemli psikolojik kavramdır. Pozitif bir beden algısı, bireyin kendisini kabul etmesi ve kendisine değer vermesi anlamına gelir. Bu da yüksek öz güvenin temelini oluşturur. Öte yandan düşük öz güven, bireyin bedenini olumsuz değerlendirmesine ve kendisinden hoşnut olmamasına neden olabilir. Bu durum, beden algısını olumsuz etkiler ve bir kısır döngüye yol açabilir. Kendini iyi hisseden bireyler, diğer insanlarla daha rahat iletişim kurar ve sosyal ilişkileri daha güçlü olur. Kendini yetersiz hisseden bireyler, sosyal ortamlardan uzaklaşabilir ve bu da öz güvenlerini daha da düşürebilir. Yüksek özgüvene sahip bireyler, bedenlerini ve cinselkimliklerini daha kolay kabul ederler. Bu kabul, cinsel kimlik gelişiminde önemli bir adımdır.Yüksek özgüvene sahip bireyler, sosyal ilişkilerde daha rahattırlar. Bu da cinsel kimlikleriyle ilgili olarak başkalarıyla daha açık iletişim kurmalarına yardımcı olur.

Cinsel kimlik gelişimi okul öncesi dönemde başlayan ve ergenlik döneminde ivme kazanan bir süreçtir. Ergenlik dönemi, hızlı bedensel değişimlerinin yaşandığı, kimlik arayışının yoğun olduğu bir dönemdir. Bu dönemde beden algısı ve cinsel kimlik gelişimi birbirini etkiler.Beden imajı sorunları yaşayan bireyler, cinsel kimlikleri hakkında da sorun yaşayabilirler. Cinsel kimliği biyolojik cinsiyetle uyuşmayan bireyler, bedenlerini yanlış cinsiyete ait olarak algılayabilirler. Bu durum, beden dismorfik bozukluğu (Kişinin kendi görünüşüyle ilgili olarak algıladığı kusurlara takıntılı bir şekilde odaklanması ve bu kusurlarla ilgili aşırı endişe duyması durumu) gibi psikolojik sorunlara neden olabilir. Bu sorun kişinin sosyal yaşamı, iş hayatı ve genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Kişi, sürekli olarak görünüşüyle meşgul olduğu için hobilerine zaman ayıramaz, arkadaşlarıyla ilişkilerini ihmal edebilir ve depresyon ve anksiyete gibi duygusal sorunlar yaşayabilir. 

Bir çalışmada ergenlerde psikolojik dayanıklılığın özgüven ile ilişkisi incelenmiştir. Araştırmada ergenlerin psikolojik dayanıklılık düzeyi ile özgüven düzeyi arasında anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki olduğu bulunmuştur (Akkuş, 2015). Düşük benlik saygısına sahip bireyler kendilerine güven duymamakta, yeteneklerini önemsememekte, çoğunlukla başarılarını inkâr etmekte, kolayca umutsuzluğa kapılmakta, kendilerine saygı duymamaktadırlar (Soyer, 2019). Düşük benlik saygısına sahip bireyler, kendi kapasitelerinin altında başarılar hedefleme eğilimindedirler, reddedilmekten korkarlar, kendilerini sergilemek ve dikkat çekecek işler yapmaktan kaçınırlar (Skaalvik ve Hagtvet, 1990; Akt.; Oktan ve Şahin, 2010). Yüksek benlik saygısı ise bireyin kendini tanıması, olumlu ve olumsuz özelliklerinin farkında olması, kendi değer sistemini geliştirmesi, sosyal ortamlarda uyum içinde olması ve bireysel kararlar alabilmesi gibi nitelikleri temsil etmektedir (Soyer, 2019). 

Transeksüel bireylerde cinsel kimlik bozukluğunun dışında psikiyatrik hastalıkların olup olmadığının araştırıldığı çalışmaların birinde transeksüel bireylerin benlik saygısının kontrol grubuna kıyasla daha düşük olduğu belirlenmiştir. (Kaptan, 2010)

Özetle Sporun beden algısı ve özgüven üzerindeki olumlu etkileri, bu faktörlerin cinsel kimlikle olan ilişkisini de şekillendiriyor. Düzenli egzersiz, bireylere bedenlerini daha iyi tanıma ve kabul etme fırsatı sunarak beden algısını iyileştiriyor. Bu durum, öz güveni artırıyor ve cinsel kimlikle ilgili yaşanan olumsuz duyguları azaltıyor. Özellikle beden dismorfisi gibi sorunlarla mücadele eden bireyler için spor hem fiziksel hem de psikolojik sağlığı destekleyerek daha olumlu bir beden imajı ve cinsel kimlik algısı geliştirmelerine yardımcı oluyor. Bu sayede bireyler, cinsel kimlikleriyle daha barışık ve özgüvenli bir yaşam sürebiliyorlar.

Vealey, R. S. (1992). Sports psychology: An introduction. Human Kinetics.

Sulu, B., Kayğusuz, Ş., Sinici, E., & Hassani, F. (2023). The effect of psychological well-being on selfconfidence in exercise participants. International Journal of Exercise Psychology, 5(1)

Zeynep Akkuş (2015) “Ergenlerde Psikolojik Dayanıklılığın Özgüven ve Anne Baba Tutumları ile İlişkisi”  Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD) Cilt 10, Sayı 2, Temmuz 2020, Sayfa 297-312

Soyer, M. (2019). Cinsiyet ve Romantik İlişki Durumuna Göre Üniversite Öğrencilerinin Üçgen Aşk Düzeyleri: Temel Kişilik Özellikleri ve Benlik Saygısının Rolü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Cem Ali Gizir), Mersin: Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Oktan, V. & Şahin, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 7:2

Kaptan S (2010) Transseksüalite, Psikiyatrik Hastalıklar, Aile ve Sosyal Destek. Yayınlanmamış uzmanlık tezi. İstanbul, Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı.

Sosyal Hizmet Uzmanı ve Aile Danışmanı – Özge Bilgin Kılıç