Cinsel kimlik gelişiminin yaşandığı süreç, bir çocuğun hayatındaki en kritik dönemlerden biridir. Çocuklar bu süreçte anne-baba tutumları, aile ilişkileri ve çevresel etkenler ışığında kimliklerini şekillendirirler. Cinsiyet kimliği gelişiminde, özellikle ebeveynlerin tutumları ve evdeki rollerin dengesi kilit rol oynar. Peki sağlıklı bir kimlik gelişimi için nelere dikkat edilmelidir bir bakalım. 

1. Bağlanma Sorunları ile Gelişen Cinsel Kimlik Karmaşası

Çocuğun ilk bağlanma figürü olan anne ile olan ilişkisi, cinsel kimlik gelişiminde belirleyicidir. Annenin aşırı koruyucu, müdahaleci ya da kaygılı olması, çocuğun güvenli bağlanma geliştirmesini zorlaştırabilir. Psikolog Müjde Yahşi’nin belirttiği gibi (Yahşi Müjde, ‘Anne Babalar İçin Gençlerde Homoseksüelliği Önleme Rehberi’ kitap analizi oturumu, 2024)

çocuklardaki bağlanma sorunları, ilerleyen dönemlerde özgüven eksikliğine bağlı olarak gelişen cinsel kimlik karmaşasına yol açabilir. Özellikle, anne ile sağlıklı bir ayrışma yaşamayan çocuklar, özgüven sorunları ile özdeğer algısında problemler yaşayabilir.

2. Ebeveyn Rolleri ve Cinsiyet Algısı

Bir çocuğun, özellikle erkek çocuklarının, babalarıyla sağlıklı bir ilişki kurmaları oldukça önemlidir. Babanın evde pasif bir figür haline gelmesi, çocuğun cinsiyet kimliğini olumsuz etkileyebilir. Nicolosi’nin de kitabında belirttiği gibi, erkek çocuklarının baba ile güçlü bir özdeşim kuramamaları, cinsel kimlik gelişiminde sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, babaların çocuklarıyla daha fazla vakit geçirmesi ve onlara olumlu erkeklik rol modelleri sunması gerekmektedir. (Nicolosi, Joseph&Linda Ames, ‘Anne Babalar İçin Gençlerde Homoseksüelliği Önleme Rehberi’, Kaknüs Yayınları, 2011)

3. Anne-Baba Arasındaki İletişim ve Tutarlılık

Ebeveynlerin tutarlı bir disiplin anlayışına sahip olmaları, çocukların psikolojik gelişimi açısından çok önemlidir. Bir evde, babanın “hayır” dediği bir şeye annenin de “hayır” demesi gerekir. Aksi takdirde çocuk, otorite figürlerinin zayıf olduğu algısına kapılabilir ve cinsel kimlik konusunda kafa karışıklıkları yaşayabilir.

4. Aşırı Koruma ve Müdahale

Müjde Yahşi’nin, ‘Anne Babalar İçin Gençlerde Homoseksüelliği Önleme Rehberi’ kitap analizi oturumunda aktardığı deneyimlerine dayanarak, aşırı koruyucu anneler çocuklarının bireyselleşmesine engel olabiliyor. Örneğin, bir çocuğun 9-10 yaşına kadar tuvalet temizliğini annenin yapması, çocuğun kendi yeterliliği konusunda güvensizlik yaşamasına neden olabilir. Çocuğun ihtiyaçlarını kendi başına karşılayabilmesi, onun özgüven gelişimi için gereklidir.

5. Çocuklarda Erkek-Kadın Rol Modellerinin Önemi

Çocukların, erken yaşlardan itibaren cinsiyetlerine uygun rol modellerle büyümesi gerekir. Yine Müjde Yahşi’ye göre özellikle erkek çocuklarının erkek oyuncaklarına, kız çocuklarının ise kız oyuncaklarına yönelmeleri doğal bir süreçtir. Çocuk terapilerinde de sıklıkla gözlemlendiği üzere, bu süreçte çocukların fıtratlarına uygun oyuncak ve etkinliklere yönlendirilmeleri gerekir.

6. Sosyal Ortamlar ve Cinsiyet Algısı

Erkek çocuklarının kadınların yoğun olduğu sosyal ortamlarda sürekli bulunmaları, kimlik gelişimleri açısından bir risk teşkil edebilir. Çocukların sosyal gelişim dönemlerinde cinsiyet rollerini doğru bir şekilde öğrenebilmeleri için, akranlarıyla sağlıklı bir iletişim kurmaları önemlidir.

Sonuç

Cinsel kimlik gelişiminin yaşandığı dönem, birçok faktörden etkilenen karmaşık bir süreçtir. Ebeveynlerin bu süreçte dikkatli, bilinçli ve tutarlı bir yaklaşım benimsemeleri, çocukların sağlıklı bir kimlik geliştirmelerine katkı sağlar. Unutulmamalıdır ki, çocuklar ailelerinin birer yansımasıdır; bu yüzden anne-baba tutumları, onların gelecekteki kimlik algılarını şekillendirir.

Ayşe Nevra Yanmaz

Sosyolog ve Aile Danışmanı